Kiezen voor modelrecht of een octrooi?
Als u zich afvraagt of u een innovatie via het modelrecht of via het octrooirecht kunt beschermen, hanteer dan de volgende regels:
- Als de ontwikkeling minstens gedeeltelijk een technische oplossing voor een technisch probleem is, dan kunt u die beschermen met een octrooi of patent.
- Als de ontwikkeling minstens gedeeltelijk een esthetische vormgeving is, dan kunt u die beschermen met een model of design.
Toch hoeven modelbescherming en octrooibescherming elkaar niet uit te sluiten. Vaak worden ze zelfs naast elkaar gebruikt om een uitvinding of innovatie zo goed mogelijk te beschermen. Bij veel uitvindingen en innovaties spelen namelijk zowel de technische aspecten als de vormgevingsaspecten een rol. De combinatie tussen techniek en vormgeving is daarbij bepalend.
Bij een beschermingsstrategie wegen we de maximale bescherming af tegen de kosten. Afhankelijk van ons advies en uw wensen, maken we een keuze voor octrooi- en/of modelbescherming.
Wat is het verschil tussen EEN octrooi en modelrecht?
Een octrooi is niet hetzelfde als het modelrecht. Dit zijn de belangrijkste verschillen in een notendop:
| Patent | Modelrecht | |
|---|---|---|
| Duur bescherming | Maximaal 20 jaar | Maximaal 25 jaar |
| Innovatie al gepubliceerd? | Absolute nieuwheidseis in veel landen/regio’s | Respijtperiode* van 12 maanden na eigen publicatie in veel landen/regio’s |
| Aard van de ontwikkeling | Technisch | Vormgeving |
| Kosten |
Vanaf € 6.500,- |
Vanaf € 1.370,- |
| Type document | Tekst | Afbeeldingen |
*Een respijtperiode is een soort ‘bedenktijd’. Als u uw product/verpakking/ontwerp openbaar heeft gemaakt, dan kunt u binnen 12 maanden na de publicatie nog een modelaanvraag indienen. Maar let op: niet elk land heeft een respijtperiode.
Modelrecht of merkrecht?
Het merkrecht is van toepassing op
Het modelrecht is van toepassing op een gebruiksvoorwerp en blijft maximaal 25 jaar geldig. Het merkrecht is gericht op identiteit, bijvoorbeeld van een bedrijf, en kan oneindig lang in stand blijven. Volgens de huidige opvatting is het niet meer mogelijk om de vormgeving van gebruiksvoorwerpen te beschermen met een merk.
Hoe deponeer ik een model?
Een officiële registratie is vereist voor het vestigen van een modelrecht en het daarmee verkrijgen van modelbescherming. Registratie begint bij het opstellen en indienen van een modelaanvraag.
De modelaanvraag omvat (lijn)tekeningen, foto’s of andere afbeeldingen. Die afbeeldingen laten in één of meerdere aanzichten en/of perspectieven de te beschermen uiterlijke vormgeving zien. Het gaat hierbij om de algemene indruk. De afbeeldingen moeten samen duidelijk laten zien welke vormgevingsaspecten het eigen karakter van (een deel van) het gebruiksvoorwerp bepalen.
Tussen de afbeeldingen in de modelaanvraag mogen geen discrepanties zitten. Dit leidt onvermijdelijk tot het opsplitsen van de modelaanvraag. Als dit gebeurt zit u met dubbele kosten of een weigering, of wordt u gedwongen om een of meerdere afbeeldingen te laten vallen.
Wat is de procedure voor modelregistratie?
Als u modelrechten wilt aanvragen, moet u een aantal stappen doorlopen. Dit is de procedure:
Stap 1
Neem in de ontwikkelingsfase contact op met een modelgemachtigde. Samen stemt u af welke vormen van bescherming mogelijk zijn.
Stap 2
Als uw productinnovatie geschikt is voor modelbescherming, stelt de modelgemachtigde een modelaanvraag op. Dit gebeurt op basis van afbeeldingen van uw productinnovatie. U geeft dan niet-wezenlijke deelkenmerken als optionele onderdelen aan. Vervolgens wordt een meervoudige modelaanvraag opgesteld om meerdere varianten te beschermen.
Stap 3
De modelgemachtigde dient een prioriteitsmodelaanvraag in, bijvoorbeeld, voor de Europese Unie.
Stap 4
Binnen de prioriteitsperiode van 6 maanden dient de modelgemachtigde eventueel andere vervolgmodelaanvragen in voor landen of regio’s buiten de Europese Unie.
Hoe verloopt de beoordeling van een ingediend model?
De beoordeling van een ingediend model vindt over het algemeen snel plaats. In de meeste landen vindt er geen inhoudelijke controle plaats van de modelaanvraag ten opzichte van soortgelijke oudere modellen. Zolang de afbeeldingen kloppen en eenduidig zijn, wordt uw modelaanvraag verleend. Aanpassingen zijn zelden nodig. Het is daarom zaak om, voorafgaand aan de indiening, te zorgen dat u met uw aanvraag de maximale beschermingsomvang krijgt.
Als een onderzoeker van het modellenbureau toch bezwaar maakt tegen uw afbeeldingen, kan dit een grote impact hebben. Vaak is er dan een discrepantie ontdekt die niet gecorrigeerd mag worden. Bijvoorbeeld als de tekeningen niet exact hetzelfde product tonen. Dit kan leiden tot dubbele kosten of het moeten laten vallen van een of meerdere afbeeldingen, waardoor u de maximale beschermingsomvang niet krijgt.
Hoe dan ook zijn modelaanvragen dus snelle procedures. Doorgaans vindt de toekenning al binnen enkele dagen of weken plaats. De VS vormt hierop een uitzondering want daar moet een modelaanvraag wel door een toekenningsprocedure. Pas bij goedkeuring wordt een US design patent verleend.
Wat zijn de vereisten voor modelbescherming?
Een model komt in aanmerking voor modelbescherming als:
- het gaat om een nieuwe uiterlijke vormgeving van een gebruiksvoorwerp.
- deze uiterlijke vormgeving niet langer dan een jaar geleden voor het eerst openbaar werd gemaakt.
- de uiterlijke vormgeving een ‘eigen karakter’ heeft ten opzichte van reeds bestaande modellen.
- er geen sprake is van techniekexceptie voor het gehele model.
Techniek Exceptie
Als de kenmerken van de vormgeving uitsluitend door techniek worden bepaald, kunnen deze niet met een model worden beschermd. Dan is er sprake van techniekexceptie. Een modelgemachtigde met kennis van techniek kan per modelaanvraag beoordelen of techniekexceptie van toepassing is.
Kort gezegd is de belangrijkste vereiste voor een geldig model dat het binnen 12 maanden na de eerste publicatie aangevraagd* moet zijn en dat de verschillen tussen de bestaande modellen en het huidige model groot genoeg moeten zijn om er een eigen karakter aan te geven.
* Dit geldt niet in alle landen. Daarom raden we aan om uw modelrechten vast te leggen wanneer de innovatie nog niet openbaar is.
HOE BEREID IK ME VOOR OP EEN GESPREK MET EEN MODELGEMACHTIGDE?
Als u de mogelijkheden rond bescherming met het modelrecht gaat bespreken met een van onze gespecialiseerde modelgemachtigden kunt u zich op de volgende manier voorbereiden:
- Neem tekeningen of foto’s van uw ontwerp of product mee.
- Doe onderzoek naar ontwerpen die qua vormgeving in de buurt komen van uw ontwerp en neem deze resultaten mee.
- Vorm een beeld van uw commerciële strategie: welke landen zijn voor u belangrijk, hoe ziet uw tijdslijn eruit, hoe belangrijk is exclusiviteit verkrijgen en welke kosten bent u bereid te betalen?
Hoe begint modelbescherming?
De bescherming van een modelrecht begint vanaf de dag dat de modelaanvraag ingediend wordt. Vanaf dat moment heeft u een officiële indieningsdatum en bent u voorlopig beschermd.
Vaak vindt dan binnen enkele dagen de formele goedkeuring al plaats en de daaropvolgende officiële registratie met toekenning van uw modelrecht. Vanaf dat moment kunt u officieel optreden met uw exclusieve modelrecht.
Bij de indiening van uw modelaanvraag kunt u er trouwens ook om vragen deze gedurende maximaal 30 maanden geheim te houden. Dat kan doorslaggevend zijn als u naast modelbescherming ook octrooibescherming wilt. Voor octrooibescherming geldt in de meeste landen een nieuwheidsvereiste: de innovatie mag niet bekend zijn. Als uw modelrecht al gepubliceerd is, voldoet uw octrooiaanvraag (die vaak langer duurt) hier niet aan.
KIES IK VOOR MODELREGISTRATIE IN Belgie, BENELUX OF EUROPA?
U kunt geen bescherming aanvragen voor modelregistratie die alleen in België geldt. U kunt kiezen tussen deponering van een modelrecht voor de Benelux of voor de Europese Unie.
Er zit maar een klein kostenverschil tussen de beide aanvragen. Daarom raden we meestal aan om bescherming in de hele Europese Unie aan te vragen.
Als u een modelregistratie wilt die voor de hele Europese Unie geldt, kies dan voor een zogenaamde Europese Gemeenschapsmodelaanvraag. U bent dan met één gezamenlijke modelaanvraag beschermd in de volgende 27 lidstaten:
| België | Bulgarije | Cyprus | Denemarken | Duitsland |
| Estland | Finland | Frankrijk | Griekenland | Hongarije |
| Ierland | Italië | Kroatië | Letland | Litouwen |
| Luxemburg | Malta | Nederland | Oostenrijk | Polen |
| Portugal | Roemenië | Slovenië | Slowakije | Spanje |
| Tsjechië | Verenigd Koninkrijk* | Zweden |
* Hoewel het Verenigd Koninkrijk de EU heeft verlaten, is elke Europese modelaanvraag die vóór 1 januari 2021 werd ingediend, ook van kracht voor het Verenigd Koninkrijk.
BESTAAT ER EEN WERELDWIJDE MODELREGISTRATIE OF WERELDMODEL?
Neen, er bestaat geen wereldwijd modelrecht. Modelbescherming dient per land of regio geregeld te worden. Daarom is de registratie van modellen altijd een strategische keuze voor bepaalde landen en/of regio’s.
In principe moet u in elk land waar u exclusieve modelrechten wilt verkrijgen modelaanvragen indienen en een registratie- of toekenningsprocedure doorlopen.
U heeft echter wel de mogelijkheid om voor een zogenaamde internationale modelaanvraag te gaan. Dan vraagt u bescherming voor een aantal landen en regio’s, waaronder de Europese Unie, de VS, Korea en Japan. Toch is dit maar zelden de slimste route. In deze landen en regio’s verschillen de vereisten en mogelijkheden voor het verkrijgen van maximale beschermingsomvang nog sterk.
Wat moet ik doen bij inbreuk op mijn modelrecht?
Met uw modelrecht kunt u anderen verbieden of juist toestaan om gebruiksvoorwerpen te vercommercialiseren die eenzelfde volledige indruk opwekken bij geïnformeerde gebruikers. Kortom: modelbescherming geeft u de mogelijkheid om namaak en meeliften op uw succes te bestrijden.
U kunt iedereen die toch probeert om uw beschermde product één-op-één na te maken of die een product op de markt probeert te brengen dat te veel op uw product lijkt, van de markt weren.
Hiervoor zijn meestal geen dure juridische procedures nodig. Een waarschuwingsbrief kan al genoeg zijn.
Op het moment dat iemand inbreuk pleegt op uw modelrecht, neemt u contact op met één van onze modelgemachtigden. Dan overlegt u hoe we deze concurrent het beste kunnen aanpakken. U kunt deze partij verbieden om de producten te produceren of op de markt te brengen, of juist in gesprek gaan om tot een goede oplossing voor beide partijen te komen.
Wat is een modellenregister?
Modelrechten worden opgenomen in publiek toegankelijke modelregisters. Hierin kunnen we de status en andere informatie van gepubliceerde modellen uit alle grote landen en regio’s terugvinden. Dit kan op basis van trefwoorden, ontwerpers, modelhouders en sinds kort zelfs op basis van soortgelijke afbeeldingen.
HOEVEEL BEDRAGEN DE KOSTEN VOOR EEN MODELREGISTRATIE?
De kosten voor een enkelvoudige Europese modelregistratie in de 27 landen van de Europese Unie inclusief de eerste 5 jaar bescherming en inclusief de kosten van een modelgemachtigde bedragen € 1.370.
U kunt extra varianten van uw model beschermen door een meervoudige modelregistratie in te dienen. Voor elk extra model komt er dan € 670 bij.
Voor een modelregistratie in andere landen hangt het bedrag sterk af van welke landen u kiest en de strategie die u volgt om die bescherming te krijgen. Hiervoor kunnen we gerichte kostenramingen maken.
Wat zijn de voordelen van modelbescherming?
- Via modelregistratie kunt u nagemaakte producten die uw onderscheidende ontwerp gebruiken, aanpakken. Wanneer uw model geregistreerd is, kunt u anderen verbieden om gebruik te maken van dat ontwerp. Derden mogen dat alleen na uw toestemming. Een registratie kan u dus veel geld opleveren.
- U bepaalt zelf welke geografische dekking u wilt. Kiest u voor bescherming in heel Europa met een Gemeenschapsmodel of bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten of China?
- Een Europese modelregistratie is vijf jaar geldig en daarna steeds met vijf jaar te verlengen, tot maximaal 25 jaar.
- De kosten zijn vergeleken met een octrooiaanvraag relatief laag.
- U kunt het model nog tot twaalf maanden na de eerste eigen publicatie registreren in de EU. We raden u wel aan om, als het kan, uw model al voor de publicatie te registreren.
Wat zijn de voordelen van modelbescherming via EP&C?
Bij EP&C beschikken we over gespecialiseerde modelgemachtigden die een technische, academische vooropleiding combineren met een juridische vervolgopleiding. De modelgemachtigden van EP&C zijn dus niet louter juridisch onderlegd wat bij sommige andere merk- en modelgemachtigden wel het geval is.
Onze gemachtigden hebben de kennis om technische innovaties te doorgronden en u door de mogelijkheden en onmogelijkheden van model- én octrooirecht te leiden. Hierdoor kunnen ze de beschermingsomvang van uw idee zo groot mogelijk maken.
Wat laat u wel en niet zien? Wat legt u wel en niet vast? Dit zijn vragen waar elke merk- en modelgemachtigde zich over buigt. Toch heeft niet elke merkengemachtigde de juiste technische kennis om hierover goede beslissingen te nemen.
Te veel details zorgen voor een onnodige beperking van de beschermingsomvang. Te weinig details kunnen leiden tot een gebrek aan nieuwheid of onvoldoende eigen karakter. En houdt u dan wel rekening met de techniekexceptie? De modelwet schrijft voor dat een modelrecht niet geldig is voor uiterlijke productkenmerken die uitsluitend worden bepaald door hun technische functie. Dit is specialistische technisch en juridisch werk, waarvoor u bij een merkengemachtigde die alleen een juridische opleiding heeft, vaak niet goed terecht kunt.
Hoe leg ik een model slim vast?
Als u tot een degelijke modelbescherming wilt komen, moet u een goed begrip hebben van de techniek en welke rol die speelt in het ontwerp. Alleen dan kunnen we bepalen met welke set tekeningen en/of foto’s u het ontwerp dat u wilt beschermen het beste kunt vastleggen.
Net zoals bij het opstellen van de claims van een octrooi, is het belangrijk om bij het vastleggen van een ontwerp goed na te denken over de manier waarop u dit doet. Wat er op de afbeeldingen wel of juist niet te zien is, is cruciaal voor uw rechten.
Details weergeven in een modelregistratie betekent dat u deze claimt en dat de bescherming daartoe beperkt is. Nadrukkelijk niet claimen, ook wel disclaimen genoemd, kan bijvoorbeeld door details weg te laten of door ze te voorzien van stippels in een tekening. Dit kunnen we vervolgens combineren met een meervoudige modelregistratie om zo tot een maximale beschermingsomvang te komen.
ZELF EEN MODEL REGISTREREN OF HET UITBESTEDEN?
Laat u niet verleiden tot het zelf indienen van een modelregistratie, bijvoorbeeld bij het EUIPO voor een Gemeenschapsmodel. Dat lijkt gemakkelijk en goedkoop, maar als uw registratie niet juist opgezet is, zal dat later niet meer te corrigeren zijn.
WANNEER MOET IK OVER DE REGISTRATIE VAN MIJN MODEL NADENKEN?
U kunt niet vroeg genoeg beginnen met het nadenken over de bescherming van uw innovatie. Hoe eerder u nadenkt over de bescherming, en dus ook over de concurrentie, hoe eerder er duidelijk wordt welke wijze van bescherming het beste is.
OP WELK MOMENT DIEN IK EEN MODELRECHT IN?
We raden aan om een model te registreren voordat u het openbaar maakt. In een aantal landen, waaronder die binnen de EU, is het mogelijk om dit nog na de publicatie te doen. U moet dan binnen twaalf maanden na die eerste publicatie een modelrecht aanvragen. Die periode noemen we de respijtperiode.
Dit geldt niet in alle landen. Daarom raden we aan om uw modelrechten vast te leggen wanneer de innovatie nog niet openbaar is.
WAT ZIJN DE GROOTSTE VALKUILEN BIJ MODELBESCHERMING?
De grootste valkuilen bij modelbescherming zijn:
- Te veel of juist te weinig details tonen op de afbeeldingen.
- Te veel of juist te weinig aanzichten tonen op de afbeeldingen.
- Discrepanties tussen afbeeldingen.
- Meerdere modellen indienen voor te veel of te weinig varianten.
- Geen modelbescherming aanvragen vanwege de foutieve veronderstelling dat een ontwerp volledig technisch bepaald is.
- Te ruime, te beperkte of verkeerde interpretatie van de beschermingsomvang van een modelrecht, bijvoorbeeld als gevolg van de techniekexceptie en/of tangwerking.
- Proberen om zelf alles te doen om kosten te besparen.
- Een land als China niet mee beschermen omdat er wordt aangenomen dat daar toch alles gekopieerd wordt en een modelrecht daar niet te handhaven is.
- Willen proberen om te veel landen of regio’s te beschermen.
Directe gevolgen van deze valkuilen kunnen zijn:
- Verlies van maximale beschermingsomvang.
- Verlies van nieuwheid en/of eigen karakter.
Ook kunnen er al snel onnodige extra kosten ontstaan of kunt u afbeeldingen verliezen.
